ساخت کلیشه برای چاپ کارتن

دستگاه های مختلفی برای ساخت کارتن وجود دارد، که دو مورد آنها لازم به نظر میرسد یکی برای ایجاد ساختار هندسی کارتن یعنی دستگاه دایکات و دیگری دستگاه اعمال طرح گرافیکی یعنی دستگاه چاپ فلکسو. از آنجائی که ساخت کارتن معمولا با تعداد زیاد تولید میگردد. بنابراین برای اعمال طرح هندسی و گرافیکی به ترتیب از قالب و کلیشه بعنوان الگوهای ثابت بهره می برند که برای آشنائی با روش اعمال طرح هندسی مقاله قالب سازی کارتن وجعبه را توصیه ولی برای ساخت کلیشه و اعمال طرح گرافیکی در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

برای طرح گرافیکی همانطور که در کارتن سازی اصفهان ودر بخش انواع کارتن گفته شد به دو صورت،  چاپ مستقیم و دیگری بصورت چاپ پوستر و چسباندن آن یا همان کارتن لمینتی اجرا میگردد. در چاپ پوستر  فیلم و زینک و برای چاپ مستقیم، کلیشه که مبحث این مقاله می باشد بعنوان یک الگوی ثابت در نظر گرفته میشود.

کلیشه کارتن سازی از ورق های پلاستیکی نرم (ژله ای) ساخته میشود. مهر نمونه بارز و ملموس برای معرفی کلیشه به مخاطب عمومی می باشد. کلیشه دقیقا از ژلاتینی ساخته میشود که در ساخت مهر استفاده میشود با این تفاوت که سطح ژلاتینی کلیشه ضخیم تر و حدود چهاربرابر ژلاتینی است که برای ساخت  مهر، به کار می رود. ضخامت کلیشه مخصوص چاپ بر روی  کارتن نزدیک به 5 میلی متر می باشد. همانگونه که در استفاده از مهر نیاز است سطح ژلاتینی ابتدا آغشته در رنگ شود و سپس بر روی سطح کاغذ ضربه زده شود در چاپ کارتن نیز از همین روش بهره می برند.

فلکسو نام دستگاهی است که عمل آغشته سازی کلیشه به رنگ و اعمال آنرا بر روی   کارتن را انجام می دهد. برای آشنائی بیشتر با این دستگاه، مقاله چاپ فلکسو را توصیه میکنیم.

کلیشه مخصوص چاپ کارتن به دور سیلندر دستگاه فلکسو نصب می‌گردد، سپس طرح مندرج بر کلیشه به جوهر آغشته می‌شوند و با حرکت چرخشی سیلندر، تصویر بر روی سطح مورد نظر چاپ می شود. چاپ با کلیشه برای کار با تیراژهای بالا که بصورت سری انجام می شود مانند چاپ روی جعبه، سفره و کارتن بسیار کارآمد است.

مزایای چاپ کلیشه 

1) علاوه بر سطوح صاف و صیقلی قابلیت چاپ بر روی لایه‌های متخلخل را دارد.  

2) مزیت دیگر چاپ کلیشه، سرعت خشک شدن جوهر و رنگ مصرفی می باشد و تقریبا نیاز به زمان برای خشک شدن ندارد و به همین دلیل می توان چندین رنگ را با فاصله های زمانی کم بر روی سطح مورد نظر اجرا کرد.

لوازم و روش ساخت کلیشه

برای ساخت کلیشه علاوه بر میز نور مخصوص مواردی مانند صفحه خام ژلاتینی، اسپری راپید، حلال شستشو و کاغذ کالک مورد نیاز می باشد. با توجه به تعداد رنگ طرح معمولا بین یک تا چهار عدد کلیشه لازم می باشد. لازم به ذکر است برخی از دستگاههای فلکسو که قابلیت چاپ پنج رنگ را دارند متناسب با آن می توان پنج کلیشه ساخت که عموما رنگ پنجم برای رنگهای خاص مانند طلائی و نقره ای به کار می رود.

در طرحی که قرار است چاپ شود اگر چند رنگ تفکیکی بصورت وکتور داشته باشیم کار تهیه کلیشه ساده و به تعداد رنگها یک کلیشه تهیه میشود. ولی کار در جائی سخت میشود که با تصویر یا طرح با چند رنگ ترکیبی سروکار داشته باشیم.

در ساخت کلیشه برای یک طرح وکتور تک رنگ ابتدا طرح را بصورت معکوس(نگاتیو) بر روی یک کاغذ کالک با رنگ مشکی پرینت می کنند. سپس کاغذ پرینت گرفته شده را بر روی فتوپلیمر یا همان پلاستیک ژلاتینی چسبانده و درون یک جعبه و میز نور UV قرار داده می‌شود تا قسمت های نور دیده قابلیت حل شوندگی پیدا کنند و پس از نوردهی لاستیک ژلاتینی را با بورس و فرچه و با فشار حلال شستشو داده می‌شود تا در نهایت قسمتی که نور ندیده برجسته باقی بماند و مابقی حل شود تا طرح گرافیکی ما بر روی کلیشه باقی بماند. لازم به ذکر است که در آخر یک مدت کوتاهی پشت کلیشه را نوردهی می کنند، تا ثبات کلیشه افزایش یابد.

شاید بزرگترین دلیل پیشرفت چاپ فلکسو، ظهور پلیت های دیجیتال بوده است. در این فرآیند دیجیتالی و یا CTP ، یک رایانه به کمک لیزر تصویر تولید شده در کامپیوتر را که به شکل یک تصویر ترامه سیاه است، به پوشش حساس روی پلیت مستقیماً هدایت می کند، (لایه  لیزر شده مانند فیلم نگاتیو در کلیشه آنالوگ عمل می‌کند) سپس این لایه در مقابل نور یووی قرار داده شده و دیگر پردازشها انجام می شود.

در روش دیجیتالی نسبت به روش سنتی، با حذف فیلم در فرآیند ساخت کلیشه منافع خوبی حاصل می شود. در روش دیجیتال قدرت ایستایی کلیشه بالا می رود و هم چنین از چاقـی ترام هنگام چاپ تا حدی جلوگیری و حتی زوایا را بهتر اجرا می کند. در ضمن مشکلات خراش ها، ذرات غبار و نقایص فیزیکی بر روی فیلم را هم رفع می کند. 

برای چاپ داغی و طلاکوب از کلیشه های فلزی استفاده میشود که تقریبا شبیه کلیشه پلاستیکیو ژلاتینی عمل میکند. البته روش ساخت آن متفاوت ولی ماهیت اجرائی کاملا مشابه می باشد. کلیشه فلزی تا ۲۰۰ درجه حرارت را تحمل می کنند و برای چاپ طلاکوب بر روی انواع سررسید و تقویم، کارت عروسی و هدایای تبلیغاتی مناسب است.