طرح گسترده کارتن و جعبه ابتدا برخی از مفاهیم کلی در ساختار کارتن وجعبه را براساس استاندار سازمان حمایت از بسته بندی اروپا (fefco ) معرفی می کنیم. از خدمات این انجمن به اعضای خود، اطلاع رسانی های مهم و تاثیرگذار در صنعت بسته بندی می باشد و علاوه بر آن طیف زیادی از اشکال هندسی برای ساخت کارتن را بهمراه طرح گسترده آن برای ایجاد زبان مشترک بین طراحان و تولید کنندگان فراهم کرده که در ادامه این مقاله با آنها آشنا خواهیم شد.
ابعاد کارتن ابعاد هر کارتن با سه پارامتر طول (L)، عرض (B) و ارتفاع(H) و با علائم اختصاری ذکر شده داخل پرانتز مطرح می گردد.
روش مونتاژ کارتن در ابتدا بصورت صفحه تختی تولید می شود که برش و خطوط برای خم کردن ( تا زدن) لازم بوسیله قالب و دایکات یا چاک و برش بر روی آن صفحه اعمال شده است. برای تکمیل بسته بندی نیاز است خطوط مشخص شده خم و تا زده شود و سپس برخی از نقاط آن بوسیله چسب، منگنه یا قفل کردن خود صفحه ورق در هم متصل میشوند. انجام این اتصال را مونتاژ کارتن می گویند که به سه روش قابل اجراست. دستی که با علامت اختصاری(M) اتومات و بوسیله ماشین با علامت اختصاری (A) و یا ترکیبی از دستی و ماشین با علامت اختصاری (M/A) مشخص می گردد.
روش بستن درب کارتن بعد از قرار گرفتن محصول در کارتن باید درب آن بسته و برای عرضه آماده شود. بستن نهائی درب کارتن به چهار روش چسباندن با نوار چسب ، منگنه کردن، لب چسب کردن با چسب مایع، در هم قفل شده صفحات امکان پذیر است که در تصوبر زیر دو روش نوارچسب و منگنه را مشاهد می کنید.
مطالب این بخش بیشتر در خصوص اشکال هندسی بسته بندی می باشد و اگر بدنبال اطلاعات بشتری مانند جنس، روش ساخت و دستگاههای مربوط به این صنعت هستید، کارتن سازی اصفهان در بخشهای دیگر به این موارد پرداخته است.
اشکال هندسی کارتن براساس استاندارد fefco انواع کارتن بر اساس استاندارد fefco در هفت مجموعه اصلی تفکیک شده است. در این بخش ابتدا تعریفی از خصوصیات مجموعه های اصلی ارائه و سپس تصاویر هر مجموعه را ضمیمه می کنیم.
مجموعه سری 200: Slotted (شکاف یا چاک و برش) در این گروه اغلب کارتن ها به صورت چاک و برش تولید میشوند. کارتن این گروه بصورت یک تکه ساخته میشود که مونتاژ آن بصورت لب چسب یا منگنه صورت می گیرد. بارزترین و پر کاربردترین این مجموعه کارتنی است که در ایران با نام کارتن معمولی یا چاک وبرش می شناسند. ترجمه تحت الفظی آن، کارتن شکاف دار می شود.
مجموعه سری 300 : Telescope (تلسکوپی) در این گروه کارتن به صورت چند تکه ساخته میشود و بارزترین آن کارتن های موزی است. در ایران به این نوع، کارتن کفی ، دری گفته میشود ولی ترجمه نام این گروه جعبه تلسکوپی می شود.
مجموعه سری 400 : Folder (پوشه) کارتن های این گروه مانند سری 200 یک تکه ساخته میشوند ولی با کاربری متفاوت کارتن این گروه در تهیه پوشه ها و ساخت سینی مورد استفاده قرار می گیرد. بارزترین این گروه جعبه پیتزا، جعبه کفش و جعبه دستمال کاغذی می باشد. در ضمن پوشه ها، کارتنهای نمایش محصول مانند انواع سینی و برخی کارتن های بدون درب برای بسته بندی میوه در این گروه قرار دارند.
مجموعه سری 500 : Slide (اسلاید) این گروه مانند گروه 300 بصورت چند تکه می باشد اما بجای کفی و دری بصورت بدنه و روکش ساخته میشود به عبارتی هم پوشانی این گروه بصورت کشوئی صورت می گیرد از همین رو این گروه را کارتن های کشوئی اطلاق می کنند کاربردی ترین و معروف ترین جعبه ساخته شده به این روش جعبه های کبریت می باشند.
مجموعه سری 600 : Rigid type boxes ( جعبه ای سخت) در این گروه بخشی از بدنه کارتن را با اتصال یک ورق تقویت می کنند. این اتصال با منگنه، چسب یا روشهای دیگر صورت می پذیرد. با اتصال ورق به بخشی از بدنه استحکام کارتن بیشتر میشود و از همین رو به آنها کارتن سفت یا سخت اطلاق می شود.
مجموعه سری 700 : Ready glued cases (آماده و چسب خورده) معنی تحت الفظی این گروه جعبه های چسبی می شود و بیشتر برای ساخت جعبه های مقوای مانند جعبه سیب زمینی کاربرد دارد.در این گروه اغلب جعبه ها مونتاژ ساده دارند.
مجموعه سری 900 : Interior fitments (لوازم داخلی) مقسم ها یا اتصالات داخلی کارتن در این گروه گنجانده می شود.
انواع کارتن بر اساس نوع درب آن که در تمام گروه ها نیز وجود دارند.
1) درب معمولی 2) درب لولائی زبانه دار (با قفل و بدون قفل) 3) دو تکه کفی با درب 4) کشوئی 5) فولدری 6)درب سر خود 7) ته قفل 8) درب دسته گیره دار 9) درب های متفرقه دیگر که گاها نقش مقسم را ایفا می کنند
قبل از انتخاب ساختار هندسی کارتن یا جعبه نیاز داریم تا نوع ورق کارتن و نوع مقوای جعبه را مشخص نموده باشیم. سپس بعد از طراحی و انتخاب شکل هندسی کارتن متناسب با ابعاد و شکل هندسی محصول نوبت به طراحی گرافیکی کارتن و جعبه می رسد که رعایت برخی نکات برای موارد گفته شده لازم خواهد بود و با لینکهای ارائه شده می توانید اطلاعات تکمیلی در خصوص هر مطلب را مشاهد و مطالعه نمائید.
برخی دیگر از اشکال هندسی کارتن و جعبه به همراه طرح گسترده آن
